โบสถ์มอญศักดิ์สิทธิ์ที่ทางวัดป่าเลไลยก์ ได้เปิดให้เข้าชม หลังจากถูกปิดตายมานานกว่า20ปี ตามตำนานที่เล่าขานกันปากต่อปาก ว่าเณรได้เข้าไปเล่นในโบสถ์มอญแล้วหายตัวไปอย่างลึกลับไร้ร่องรอย โบสถ์มอญจึงถูกปิดตายมาตั้งแต่บัดนั้น 

สำหรับ โบสถ์มหาอุตม์ วัดป่าเลไลยก์ อาจารย์ถนัด ยันต์ทอง ผู้เชี่ยวชาญ นักวิชาการได้สืบค้นและบันทึกเอาไว้ว่า อายุการสร้าง 713-1,194 ปี เป็นโบสถ์มอญที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทยสถานที่ฝึกสมาธิปฏิบัติธรรมและไสยเวทวิทยามาแต่โบราณคู่เมืองสุพรรณบุรี วัดป่าเลไลยก์มีเรื่องเกี่ยวโยงกับวรรณคดีขุนช้างขุนแผนถือเป็นต้นกำเนิดวิถีชีวิตตัวละคร ณ วัดแห่งนี้โบสถ์มหาอุตม์แต่โบราณเป็นโบสถ์ขนาดเล็กไม่มีหน้าต่างมีประตูทางเข้าด้านหน้าประตูเดียว ด้วยเหตุว่าพระสงฆ์จะได้มีสมาธิในการทำสังฆกรรมและเรียนเวทมนต์คาถา โบสถ์มหาอุตม์เชื่อมโยงกับ คาถามหาอุตม์และพระควัมบดี(ปิดตา)มหาอุตม์ ถือว่าเป็นเคล็ดวิชาสำคัญก่อนที่ขุนแผนจะออกรบนั้นจะต้องทบทวนวิชาปลุกเสกพระควัมบดีปิดตาจนลุกขึ้นนั่งจึงจะออกศึกได้ "คนโบราณมีความเชื่อว่าโบสถ์มหาอุดเป็นที่ปลุกเสกเครื่องรางของขลังสำหรับนักรบโบราณ"เจ้าหน้าที่ตำรวจทหาร เสือ โจร นักเลง ก็มักจะมา ทำพิธีต่างๆในนี้ และเชื่อว่า"ผู้ที่ดวงตก โดนคุณไสยมนต์ดำ เมื่อเข้ามาที่โบสถ์แห่งนี้จะมีพุทธคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่จะช่วยปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย อาถรรพ์จัญไรให้สิ้นไป

ปัจจุบัน (มิถุนายน พ.ศ.2563) โบสถ์มหาอุตม์ วัดป่าเลไลยก์ เปิดให้ผู้คนเข้าไปกราบสักการะได้แล้ว โดยส่วนใหญ่ คนจะนำสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ตนเองนับถือ พระเครื่อง เครื่องรางของขลัง หรือวัตถุมงคล  เข้าไปวางหน้าพระประธานในโบสถ์ เหมือนได้ปลุกเสกวัตถุมงคลไปในตัว ซึ่งมีพุทธคุณ แก้คุณไสย ปกป้องคุ้มครอง เป็นสิริมงคล

***กฎเหล็ก ห้ามสตรีเข้าไปภายในโบสถ์โดยเด็ดขาด ซึ่งเป็นข้อห้ามมาแต่โบราณ โดยให้จุดธูปขอพรได้เฉพาะด้านหน้าเท่านั้น เพราะเชื่อกันว่าเป็นโบสถ์มหาอุตม์แหล่งฝึกวิชาอาคม สรรพวิชาของพระและจอมขมังเวทย์ ในสมัยก่อน ซึ่งยังมีความเข้มขลัง ของคาถาอาคมอยู่ภายในโบสถ์แห่งนี้
 

ข้อมูลจาก www.banmuang.co.th วันที่ 13 มิถุนายน 2563
 

อุด-มหาอุด

อุด หมายถึง จุกช่อง หรือ ปิดให้แน่น. คำนี้อาจประกอบกับคำว่า มหา ซึ่งหมายถึง ใหญ่ ยิ่งใหญ่. ได้คำว่า มหาอุด แปลว่า อุดอย่างยิ่งใหญ่

มหาอุด มีหลายความหมาย ความหมายหนึ่ง คือลักษณะเฉพาะของโบสถ์หรือวิหารขนาดย่อมที่ก่อเป็นผนังทึบ ไม่มีหน้าต่าง และเจาะช่องประตูด้านหน้าเป็นทางเข้าออกเพียงด้านเดียว นิยมสร้างในสมัยอยุธยา เพื่อประสงค์ให้พระสงฆ์ทำสังฆกรรมอย่างมีสมาธิ หรือให้เกิดความขลังในการประกอบพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์โดยเฉพาะพิธีปลุกเสกพระเครื่องหรือวัตถุมงคล เช่น อุโบสถวัดตึก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. อีกความหมายหนึ่ง คือ พระเครื่องที่ทำเป็นพระปิดตาหรือปิดทวารอื่น ๆ เรียกว่า พระมหาอุด เชื่อว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ทางทางป้องกันอาวุธและทางเมตตามหานิยม. นอกจากนี้ มหาอุด ยังหมายถึง เครื่องรางของขลังหรือคาถาที่บริกรรมปลุกเสก เชื่อว่าช่วยให้อยู่ยงคงกระพัน

ข้อมูลจาก www.royin.go.th